Την τελευταία φορά που η Αμάρα Στρέντι κατέθετε μπροστά στους νομοθέτες της Μινεσότα, η φωνή της έτρεμε από μια παρενέργεια του όγκου που πίεζε το λαιμό της και ο καρκίνος που είχε εξαπλωθεί στους πνεύμονές της.
της Γιάννας Μυράτ – πρώτη δημοσίευση στο zougla.gr
Ήταν η πέμπτη φορά που η Στρέντι μιλούσε με πολιτειακούς νομοθέτες για να υποστηρίξει τη νομοθεσία για την απαγόρευση μιας ομάδας τοξικών χημικών ουσιών, των PFAS, τα οποία κατηγόρησε για τη σπάνια μορφή καρκίνου του ήπατος. Φορούσε ένα βυσσινί σακάκι, το οποίο κάλυπτε πολλές ουλές στο σώμα της, μια κληρονομιά των 20 χειρουργικών επεμβάσεων στις οποίες υποβλήθηκε αφού διαγνώστηκε σε ηλικία 15 ετών.
Ενώ αγωνιζόταν να μιλήσει εκείνη την ημέρα του Μαρτίου, δεν ίσχυε το ίδιο δύο μήνες νωρίτερα, όταν μιλούσε για πρώτη φορά στους νομοθέτες της πολιτείας.
«Έχω περάσει τα τελευταία πέντε χρόνια πολεμώντας τον καρκίνο με κάθε σπιθαμή της ύπαρξής μου. Και θα το κάνω για το υπόλοιπο της ζωής μου», είπε η Στρέντι, κατά τη διάρκεια αυτής της κατάθεσης. «Χωρίς να είναι δικό μου λάθος, εκτέθηκα σε αυτές τις τοξικές χημικές ουσίες. Και ως αποτέλεσμα, θα πεθάνω με αυτόν τον καρκίνο».
Στις 14 Απριλίου, η Στρέντι πέθανε σε ηλικία 20 ετών, λίγες εβδομάδες πριν οι νομοθέτες εγκρίνουν τη νομοθεσία που είναι πλέον γνωστή ως «Νόμος της Αμάρα», που απαγορεύει τη χρήση των PFAS στη Μινεσότα.
Ο θάνατος της είχε απήχηση στα ανατολικά προάστια των Δίδυμων Πόλεων, όπου η εταιρεία 3M έχει την έδρα της και όπου έγινε σημαντικός κατασκευαστής προϊόντων που περιέχουν PFAS. Η εταιρεία λέει ότι εργάζεται για να διορθώσει τα ζητήματα στις πόλεις όπως το Όουκντεϊλ όπου η Στρέντι πήγε στο γυμνάσιο. Ταυτόχρονα, αντιμετωπίζει πολλές αγωγές για τις πρακτικές της.
Τους τελευταίους μήνες, η οικογένεια και οι φίλοι της Στρέντι γιορτάζουν τη ζωή της και θρηνούν τον χαμό της. Περίπου 700 άτομα παρευρέθηκαν στην κηδεία της και άλλα 250 την παρακολούθησαν διαδικτυακά, σύμφωνα με τον πατέρα της, Μάικλ Στρέντι .
«Τίποτα δεν αντικαθιστά την Αμάρα. Ούτε καν ο νόμος της Αμάρα», είπε σε συνέντευξή της η μητέρα της, Ντέινα Στρέντι. «Είχε πολλά να δώσει στον κόσμο».
Τιμώντας την Στρέντι, οι φίλοι και η οικογένεια αισθάνονται υποχρεωμένοι να συνεχίσουν τη σταυροφορία της. Τα PFAS — συντομογραφία των ουσιών per- και πολυφθοροαλκυλίου — έχει συνδεθεί με στειρότητα, προβλήματα θυρεοειδούς και πολλά είδη καρκίνου.
Χρησιμοποιούνται εδώ και χρόνια σε αντικολλητική επίστρωση, σε εξοπλισμό επιβραδυντικού της φωτιάς και ενδύματα απωθητικά της υγρασία. Αυτά τα «αιώνια χημικά» διαπερνούν το πόσιμο νερό και τα τρόφιμα της Αμερικής. Και ενώ οι πιο επικίνδυνες μορφές PFAS έχουν καταργηθεί σταδιακά, περιβαλλοντικοί ακτιβιστές κινητοποιούνται για να απαγορεύσουν τις υπόλοιπες ενώσεις σε εθνικό επίπεδο.
Ενώ οι τοπικοί σύμμαχοι βλέπουν τον νόμο της Αμάρα ως κάτι πολύ σημαντικό, αναγνωρίζουν ότι δεν λύνει το άμεσο πρόβλημά τους στην κομητεία της Ουάσιγκτον – μια συλλογή προαστίων που περιλαμβάνει το Όουκντεϊλ.
Πριν από δεκαετίες, η 3M – τότε γνωστή ως Minnesota Mining and Manufacturing – άρχισε να απορρίπτει απόβλητα PFAS σε περιοχές κοντά στο Όουκντεϊλ και σε άλλα μέρη της κομητείας της Ουάσιγκτον, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ελέγχου Ρύπανσης της Μινεσότα. Αυτή η απόρριψη έχει έκτοτε οδηγήσει σε μια τεράστια μόλυνση των υπογείων νερών. Μέχρι το 2004 είχαν μολύνει τα αποθέματα πόσιμου νερού για περισσότερους από 140.000 κατοίκους, λέει η υπηρεσία.
Τα PFAS είναι γνωστά ως «αιώνια χημικά» λόγω της εξαιρετικής αντοχής τους: Δεν διασπώνται στο περιβάλλον ούτε υποβαθμίζονται. Αυτή η ανθεκτικότητα παραμένει αληθινή στο Γυμνάσιο Τάρταν, όπου το γιγάντιο απόθεμα των PFAS συνεχίζει να μολύνει τα υπόγεια ύδατα που περιμένουν αποκατάσταση.
Το Γυμνάσιο Τάρταν, που ιδρύθηκε το 1971, έχει πάνω από 1.600 σπουδαστές. Είναι ένα γυμνάσιο όπως πολλά άλλα, με χορό και αθλητικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένης μιας περήφανης νικηφόρου ομάδας μπάσκετ. Είναι επίσης γνωστό για τις περιπτώσεις καρκίνου.
Η Τζάνις Τσόρτσιλ, η οποία εργάστηκε ως καθηγήτρια μαθηματικών σε αυτό το Γυμνάσιο για 21 χρόνια, είπε ότι μεταξύ 2005 και 2015, πέντε από τους μαθητές του σχολείου πέθαναν από διάφορους καρκίνους και άλλοι διαγνώστηκαν με την ασθένεια.
Η ίδια πιστεύει ότι η έκθεση τους στα PFAS συνέβαλε σε αυτό.
Ως μαθήτρια, η Αμάρα Στράντι έπαιζε σόφτμπολ και της άρεσε να τραγουδάει και να παίζει μουσική, και συνέχισε μερικές από αυτές τις δραστηριότητες ακόμη και μετά τη διάγνωση του καρκίνου. Αλλά γρήγορα στράφηκε σε ένα άτυπο κοινωνικό δίκτυο στο σχολείο.
Η ομάδα έγινε γνωστή ως «τα παιδιά του καρκίνου».
Η πόλη με τα «αιώνια χημικά»
Η Στρέντι μεγάλωσε σε ένα άνετο σπίτι της μεσαίας τάξης με τους γονείς της και την αδερφή της Νόρα. Η μητέρα της, πάστορας, και ο πατέρας της, καθολικός λειτουργός, μετακόμισαν την οικογένεια στο Μέιπλγουντ ένα μίλι μακριά από τα κεντρικά γραφεία της 3M, όταν η Αμάρα ήταν 3 ετών. Ως νεαρό κορίτσι, είπαν οι γονείς της, ονειρευόταν να γίνει ποπ σταρ.
Η 3M ήταν μέρος της καθημερινότητας της οικογένειας. Η εταιρεία — η οποία είχε καθαρό εισόδημα 5,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2022 — παραμένει ο κυρίαρχος μοχλός της τοπικής οικονομίας και η οικογένεια περιβάλλεται από γείτονες που εργάζονται στην 3M.
Στα μέσα της δεκαετίας του 2000, η σχέση της πόλης με την 3M άρχισε να αλλάζει. Δοκιμές από το Υπουργείο Υγείας της Μινεσότα αποκάλυψαν ότι οι πρακτικές διαχείρισης απορριμμάτων της εταιρείας είχαν μολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα και τουλάχιστον τέσσερα πηγάδια νερού που εξυπηρετούν το Όουκντεϊλ.
Ενώ η υπηρεσία κατηγορήθηκε αργότερα ότι καθυστέρησε τις έρευνές της για τα υπόγεια ύδατα, οι μεταγενέστερες δοκιμές διαπίστωσαν ότι τα PFAS είχαν μολύνει τις βρύσες πολλών κοινοτήτων, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας της Μινεσότα. Ως αποτέλεσμα, η 3M συμφώνησε να πληρώσει στην Όουκντεϊλ 10 εκατομμύρια δολάρια για νέα συστήματα επεξεργασίας νερού για το φιλτράρισμα των PFAS και βοήθησε τουλάχιστον μια άλλη κοινότητα με την υπηρεσία νερού.
Όπως μερικοί στο γυμνάσιο Τάρταν, η Αμάρα αστειευόταν για την ιστορία της να πίνει το «3M νερό του καρκίνου», είπε η μητέρα της.
Στη συνέχεια, το 2017, η Στρέντι άρχισε να υποφέρει από έντονο πόνο στην κοιλιά, πόνους στους ώμους και συχνές ρινορραγίες. Μια συνηθισμένη σχολική ζωή μετατράπηκε σε πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις για την αφαίρεση ενός όγκου σχεδόν 15 κιλών στο συκώτι της.
Η Στρέντι διαγνώστηκε με ινοελασματικό ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα Σταδίου 4 – έναν καρκίνο τόσο σπάνιο που ταλαιπωρεί μόλις 1 στα 5 εκατομμύρια άτομα σε εθνικό επίπεδο μεταξύ 15 και 39 ετών, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου ρων ΗΠΑ.
Ο καρκίνος της, την οδήγησε σε ένα μονοπάτι αγωνίας και επαναλαμβανόμενες χειρουργικές επεμβάσεις – 20 συνολικά – για την αφαίρεση όγκων. Μαζί με τις χειρουργικές επεμβάσεις ήρθαν οι θεραπείες με ακτινοβολία και χημειοθεραπεία, και προς το τέλος, μερικές πειραματικές θεραπείες.
Σε όλο αυτό το διάστημα, η Στρέντι συνέχισε να πηγαίνει στο γυμνάσιο και να παίζει μουσική. Έγινε μέλος της Χορωδίας Δωματίου της Μινεσότα, παραλείποντας σκόπιμα να αναφέρει τον καρκίνο της κατά τη διάρκεια των οντισιόν, είπε η μητέρα της, για να αποφύγει την επιλογή λόγω οίκτου.
Την άνοιξη του 2022, η 19χρονη Στρέντι άρχισε να ηχογραφεί μερικά από τα τραγούδια της, συμπεριλαμβανομένου του “I Am the Strange”.
Μπορώ να ουρλιάξω όσο πιο δυνατά μπορώ
Αλλά κανείς δεν φαίνεται να με ακούει
Στρίβει και καίγεται και σαπίζει
Κλαίω μέσα μου αλλά τα μάτια μου είναι στεγνά.
